Στα προηγούμενα newsletter είπαμε το εξής: όταν αλλάζεις τον τρόπο που σκέφτεσαι, αλλάζει και η διάθεσή σου.
Μπράβο. Πολύ ωραία. Αλλά δεν τελειώσαμε εκεί.
Δεν είσαι μόνο μυαλό. Είσαι και σώμα. Είσαι και κίνηση. Είσαι και πράξη. Και όχι, το scroll για κώλους στο Instagram δεν μετράει για «κίνηση».
Οπότε, αν θέλεις να νιώσεις καλύτερα, δεν αρκεί να αλλάξεις μόνο σκέψεις. Πρέπει να αλλάξεις και συμπεριφορά.
Η Παγίδα της Απραξίας – Καλωσήρθες στην Κόλαση
Αυτό είναι το δεύτερο μεγάλο εργαλείο: η πράξη.
Το θέμα είναι πως όταν νιώθεις χάλια, δεν έχεις όρεξη να κάνεις τίποτα. Και αυτό δεν είναι απλά πρόβλημα.
Είναι παγίδα. Σαν εκείνη την όμορφη και γλυκιά πρώην που τελικά σου γάμησε την ψυχή.
Ένα από τα πιο ύπουλα πράγματα της κακής ψυχολογίας είναι ότι σε παραλύει.
Στην αρχή, απλώς αναβάλλεις κάτι βαρετό. Λες «θα το κάνω αύριο»… κι έχεις φτάσει να χρωστάς στη ζωή ό,τι χρωστάς και στη ΔΕΗ.
Μετά, κάθε δουλειά σου φαίνεται βουνό. Το μόνο που θες είναι να κάτσεις ακίνητος στο κρεβάτι, να κοιτάς το ταβάνι, και να μην κάνεις τίποτα. Και όσο δεν κάνεις τίποτα, τόσο χειρότερα νιώθεις.
Δεν νιώθεις χαρά. Δεν έχεις στόχους. Δεν αισθάνεσαι καμία πρόοδο.
Αποκόβεσαι από κάθε τι που θα μπορούσε να σου φτιάξει τη διάθεση.
Και επειδή δεν παράγεις τίποτα, αρχίζεις και μισείς τον εαυτό σου ακόμα περισσότερο.
Σιγά-σιγά, απομονώνεσαι. Κλείνεσαι. Βουλιάζεις.
Αν δεν καταλάβεις έγκαιρα ότι βρίσκεσαι σε ψυχολογική φυλακή, μπορεί να μείνεις εκεί μέσα για μήνες. Ή και χρόνια. Ή και μια ζωή.
Το πιο τραγικό είναι όταν θυμάσαι πώς ήταν να είσαι γεμάτος ενέργεια. Και εκεί είναι που η απραξία πονάει ακόμα περισσότερο.
Γιατί τώρα δεν είσαι απλώς λυπημένος. Είσαι και λυπημένος και τεμπέλης –και το ξέρεις.
Φυλακή Υψίστης Βαρεμάρας – Χωρίς Netflix
Αλλά δεν είσαι ο μόνος που το ζει. Το βλέπουν και οι γύρω σου. Και λένε το κλασικό: «Κάτι έχει αυτός, αλλά δεν μας λέει.»
Ναι ρε μαλάκες, κατάθλιψη έχω, όχι χολέρα.
Το πρόβλημα; Δεν το καταλαβαίνουν.
Σου λένε εξυπνάδες του τύπου «αν ήθελες, θα σηκωνόσουν». Πράγμα που, φυσικά, δεν σε βοηθάει –σε κάνει απλά να νιώθεις χειρότερα.
Γιατί αυτό που περνάς δεν είναι τεμπελιά. Είναι απραξία που όχι μόνο γεννάει την κατάθλιψη, αλλά τη δυναμώνει κιόλας.
Αυτό το «δεν κάνω τίποτα» είναι από τα πιο παράξενα πράγματα της ανθρώπινης φύσης.
Κάποιοι άνθρωποι πέφτουν με τα μούτρα στη ζωή και δεν τα σταματάνε ποτέ.
Κάποιοι άλλοι τραβάνε το καλώδιο μόνοι τους, σαν να μην θέλουν καν να ζήσουν. Ή απλά βαριούνται τόσο πολύ, που ούτε ο Χάρος δεν μπαίνει στον κόπο.
Για να είσαι εδώ και να με διαβάζεις, οι πιθανότητες είναι να ανήκεις στην δεύτερη κατηγορία. Και σε ρωτάω, λοιπόν: αναρωτήθηκες ποτέ γιατί το κάνεις αυτό;
Αν έκλεινες έναν άνθρωπο σε ένα δωμάτιο, χωρίς κοινωνικές επαφές, χωρίς δραστηριότητες, χωρίς νόημα, ξέρεις τι θα πάθαινε; Πέρα από εγκεφαλική υπερδιέγερση λόγω της Premium συνδρομής στο Pornhub;
Θα έπεφτε σε βαριά κατάθλιψη.
Αυτό κάνουν και στους φυλακόβιους που θέλουν να σπάσουν ψυχολογικά. Τους απομονώνουν.
Ακόμα και τα μικρά πιθηκάκια, όταν τα βάζεις μόνα σε ένα κλουβί, αποσυνδέονται από τον κόσμο και πέφτουν σε λήθαργο.
Κι εσύ; Το κάνεις στον εαυτό σου μόνος σου. Γιατί;
Τι είσαι, ρε φίλε; Ο κακοποιητής του ίδιου σου του μυαλού;
Θες να τιμωρηθείς; Θες να πονάς;
Δεν το νομίζω.
Εκτός αν έχεις κάποιο μαζοχιστικό φετίχ.
Γραμμή Ζωής – Και Όχι Από Κολομβία
Αν χρησιμοποιήσεις τις τεχνικές που έχουμε συζητήσει μέχρι στιγμής (και θα αναλύσουμε περαιτέρω στον επόμενο οδηγό μας) για να ξεμπλοκάρεις τη σκέψη σου, θα δεις ακριβώς πού είναι το πρόβλημα.
Και τότε θα αρχίσεις να σηκώνεσαι.
Όχι επειδή στο είπε κάποιος. Αλλά επειδή θα καταλάβεις τι παίζει.
Κι από εκεί και πέρα, είναι στο χέρι σου.
Και ξέρεις τι; Το έχεις. Αρκεί να ξεκινήσεις. Και όχι, δεν εννοώ να ξεκινήσεις πάλι το Breaking Bad ή το Game of Thrones.
Ως εισηγητής στα σεμινάρια που κάνουμε έχω καταλάβει κάτι: οι περισσότεροι άνθρωποι που είναι στα πατώματα, μπορούν να βελτιωθούν.
Αρκεί να κάνουν κάτι. Οτιδήποτε. Αρκεί να το κάνουν με τη σκέψη «το κάνω για να με βοηθήσω». Ναι, ακόμα το να ξυρίσεις τη μία απ’ τις δύο μπάλες, γιατί την άλλη βαριέσαι.
Μερικές φορές, δεν έχει σημασία τι κάνεις. Σημασία έχει ότι το κάνεις.
Ξέρω μια περιπτώσεη που, εκ πρώτης άποψης, φαινόταν τελειωμένη. Και βγήκε από το βούρκο επειδή… ζωγράφισε μια γραμμή πάνω σε ένα χαρτί.
Ναι, τόσο απλό. Μια γραμμή.
Όχι γραμμή με ζάχαρη άχνη. Κανονική γραμμή. Σε χαρτί. Με μολύβι. Ξέρεις, αυτό το παλιό εργαλείο.
Ήταν ένας καλλιτέχνης.
Είχε πείσει τον εαυτό του ότι δεν μπορεί να ζωγραφίσει ούτε ίσια γραμμή. Το πίστευε χρόνια, οπότε δεν δοκίμαζε καν. Δεν ακουμπούσε καν χαρτί και μολύβι.
Ο θεραπευτής τού είπε: «Δοκίμασε. Τράβα μια γραμμή. Μια. Να δούμε.»
Το έκανε. Η γραμμή βγήκε ίσια.
Και τότε κάτι ξεμπλόκαρε μέσα του.
Ξεκίνησε να ζωγραφίζει ξανά. Κι όχι απλώς ζωγράφιζε. Βγήκε απ’ την κατάθλιψη.
Σαν να γύρισε το κλειδί μέσα στο μυαλό του.
Δυο Ψυχάκηδες και Μία Αλήθεια – Δεν Είσαι Μόνος
Απ’ την άλλη, υπάρχουν κι αυτοί που, όσο χάλια κι αν νιώθουν, δεν κάνουν τίποτα. Σαν να έχουν βάλει στόχο να μην βοηθήσουν τον εαυτό τους.
Λες κι έχουν κάνει συμφωνία με τον διάβολο: «Εσύ θα μου δώσεις τσάμπα Netflix και καφέ στο κρεβάτι κι εγώ δεν θα σηκώνομαι ποτέ».
Μένουν κολλημένοι στο «όχι, δεν θα κάνω τίποτα». Και βουλιάζουν ακόμα περισσότερο.
Μόλις σπάσεις αυτό το μπλοκάρισμα, η κατάθλιψη αρχίζει να ξεθωριάζει.
Γι’ αυτό και τόσο μεγάλο κομμάτι της δουλειάς μας είναι να βρούμε τι φταίει στο «δεν μπορώ να ξεκινήσω».
Όταν καταλάβεις τι σου κόβει τη φόρα, μπορείς να αρχίσεις να το ξηλώνεις. Και έχουμε βρει μερικούς συγκεκριμένους τρόπους για να σου το κάνουμε πιο εύκολο (θα τους αναφέρω εδώ στα newsletter και θα τις αναλύσω στον επόμενο οδηγό).
Θα σου πω δυο πραγματικές ιστορίες από έναν φίλο μου ψυχίατρο.
Μιλάμε για δύο ασθενείς που είδε πρόσφατα. Άμα σου τους περιέγραφα χωρίς τις λεπτομέρειες, μπορεί να έλεγες «οκ, αυτοί είναι τρελοί για δέσιμο».
Άνετα νόμιζες ότι είναι κάτι μεταξύ Τζόκερ και της θείας σου της Μαρίκας που μιλάει με το ρολόι.
Αλλά άκου.
Οι λόγοι που σαμποτάρουν τον εαυτό τους… είναι ίδιοι με τους δικούς σου. Οπότε μην τους βγάλεις τρελούς ακόμα. Άκου πρώτα.
Η πρώτη είναι μια κοπέλα, 28 χρονών.
Έκανε ένα πείραμα. Ήθελε να δει τι επίδραση έχουν διάφορες δραστηριότητες στη διάθεσή της.
Το αποτέλεσμα; Ό,τι κι αν έκανε, ένιωθε καλύτερα.
Το παραμικρό: καθάρισμα, τένις, δουλειά, πιάνο, σούπερ μάρκετ. Όλα αυτά την ανέβαζαν.
Ένα μόνο πράγμα την τσάκιζε. Το ίδιο κάθε φορά. Ξέρεις τι;
Το να μην κάνει τίποτα. Να μένει στο κρεβάτι όλη μέρα. Να χαζεύει το ταβάνι. Να αφήνει το μυαλό της να ξεχειλίζει τοξικές σκέψεις.
Αυτό ήταν το δηλητήριο της.
Και τώρα μάντεψε τι κάνει κάθε Σαββατοκύριακο.
Ακριβώς.
Κουκουλώνεται στο κρεβάτι από το πρωί του Σαββάτου, όπου ξεκινάει το ταξίδι στην προσωπική της κόλαση… και ξυπνάει Κυριακή βράδυ με πατατάκια στο μαξιλάρι και μια υπαρξιακή κρίση για παρέα.
Κι εσύ αναρωτιέσαι: το θέλει αυτό το πράγμα; Της αρέσει αυτό το μαρτύριο;
Όχι. Κανείς δεν θέλει να υποφέρει.
Αλλά όταν κολλήσεις στο «δεν κάνω τίποτα», πείθεις τον εαυτό σου ότι δεν έχεις άλλη επιλογή.
Κι αυτό είναι το μεγαλύτερο ψέμα απ’ όλα. Μεγαλύτερο κι απ’ τις ιστορίες για γκόμενες που σου λέει ο θείος σου κάθε Πάσχα.
Η δεύτερη περίπτωση ήταν ένας γιατρός.
Μπαίνει στη θεραπεία και ξεκαθαρίζει κάτι από την αρχή.
Μου λέει: «Ξέρω ότι η ταχύτητα της βελτίωσης εξαρτάται από το πόσο δουλεύω ανάμεσα στις συνεδρίες. Και θέλω να γίνω καλά. Το θέλω πιο πολύ από οτιδήποτε άλλο. Γιατί είμαι μέσα στην κατάθλιψη δεκαέξι χρόνια.»
Ωραία, λες. Υπάρχει ελπίδα.
Και συνεχίζει: «Θα έρχομαι κάθε εβδομάδα. Αλλά να μην μου ζητήσεις να κάνω τίποτα μόνος μου. Τίποτα. Ούτε ένα δευτερόλεπτο ασκήσεων. Γιατί αν με πιέσεις, θα αυτοκτονήσω.»
Και δεν το λέει έτσι, για πλάκα. Το λέει σοβαρά. Με σχέδιο. Λεπτομέρειες. Όλο το πλάνο έτοιμο, με νυστέρια και χημικές ουσίες από το χειρουργείο του νοσοκομείου όπου δούλευε.
Ο τύπος είχε σετ με εργαλεία αυτοκτονίας με ISO πιστοποίηση. Δεν έπαιζε.
Καταλαβαίνεις ότι το εννοεί.
Και η ερώτηση είναι μία: γιατί να έχεις τόσο πείσμα στο να ΜΗΝ βοηθήσεις τον εαυτό σου;
Μπορεί να μη σε αφορά μια τόσο ακραία περίπτωση.
Εσύ μπορεί να αναβάλλεις απλώς να πληρώσεις έναν λογαριασμό.
Ή να αναβάλλεις να καθαρίσεις το σπίτι σου… και το πάτωμα να έχει φτάσει στο σημείο που μπορεί να καλλιεργήσεις μανιτάρια, αλλά εσύ κάθε φορά να λες «θα το κάνω την άλλη εβδομάδα».
Ή να έχεις μια παρουσίαση που είναι σημαντική για τη δουλειά σου… και να μην μπορείς να την τελειώσεις, γιατί είσαι πάλι στη σελίδα 69 του xvideos και σερφάρεις, μέχρι να βρεις την τέλεια κοκκινομάλλα.
Αλλά η ερώτηση είναι η ίδια: γιατί κάνουμε πράγματα που είναι ενάντια στο ίδιο μας το καλό;
Η αναβλητικότητα και η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά αλλάζουν πρόσωπο κάθε φορά.
Άλλες φορές φαίνεται αστεία. Άλλες, εκνευριστική. Άλλες, θλιβερή. Άλλες, απλώς τρελή.
Αλλά την έχουμε όλοι. Είναι ανθρώπινο. Την βλέπεις παντού.
Στο βλέμμα του ταμία. Στον φίλο που λέει «ξεκινάω δίαιτα από Δευτέρα». Στον καθρέφτη.
Πέφτεις πάνω της καθημερινά. Και δεν είσαι ο μόνος που την κουβαλάει.
Γι’ αυτό και έχουν γραφτεί τόμοι ολόκληροι. Συγγραφείς, ψυχολόγοι, φιλόσοφοι, όλοι προσπάθησαν να εξηγήσουν γιατί κάποιος τα βάζει με τον εαυτό του.
Όπως είχε πει κι ένας μεγάλος φιλόσοφος, ο θείος μου ο Τάκης: «Γαμάς, ρε μαλάκα, κάνα μουνάκι; Αν δεν γαμάς, γι’ αυτό βασανίζεσαι». Δεν είχε άδικο.
Το Κακό Έχει Χίλια Πρόσωπα, Κι Όλα Είναι Δικά Σου
Ορίστε μερικές από τις πιο γνωστές θεωρίες:
1. Είσαι απλά τεμπέλης. Είναι «στον χαρακτήρα σου». Ή αλλιώς: δεν φταις, γεννήθηκες Ζεν πρεμιέ της αναβλητικότητας.
2. Θες να πληγώσεις τον εαυτό σου. Να πονάς. Σου αρέσει να νιώθεις χάλια. Έχεις μια τάση για αυτοκαταστροφή. Ένα «ένστικτο θανάτου», με σφραγίδα απ’ τον Freud.
3. Είσαι παθητικά επιθετικός. Θες να σαμποτάρεις τους άλλους με το να μην κάνεις τίποτα. Σε φάση «αν εγώ βουλιάζω, θα σας πάρω μαζί μου στα βαθιά νερά της μαλακίας».
4. Παίρνεις κάτι από αυτό. Ένα «όφελος». Όταν νιώθεις χάλια, όλοι πέφτουν πάνω σου. Σου δίνουν σημασία. Σ’ αγαπάνε λίγο παραπάνω. Ή απλά η μάνα σου σου στέλνει ταπεράκι και σε κοιτάει με το βλέμμα «το μωρό μου υποφέρει, αλλά του ‘βαλα κεφτεδάκια».
Μπορεί όλα αυτά να έχουν μια δόση αλήθειας. Μπορεί, όμως, να είναι απλοποιήσεις. Δικαιολογίες. Ή απλώς η λάθος γλώσσα για να πούμε κάτι πιο βαθύ.
Το σίγουρο είναι ένα: η αποτυχία να κινηθείς δεν είναι απλά θέμα τεμπελιάς.
Κάτι άλλο κρύβεται από πίσω. Και ήρθε η ώρα να το ξεσκεπάσεις.
Όλες αυτές οι διάσημες εξηγήσεις που ακούς δεξιά κι αριστερά βασίζονται σε διαφορετικές ψυχολογικές θεωρίες.
Και ξέρεις τι; Όλες είναι λάθος. Ας τις αναλύσουμε εν τάχει. Φόρα κράνος. Θα χτυπήσουμε θεμέλια.
Θεωρία #1
Η πρώτη λέει ότι είσαι τεμπέλης από τη φύση σου. Ότι έχεις μέσα σου το «τεμπελογονίδιο». Είναι το ίδιο γονίδιο που ενεργοποιείται όταν βλέπεις σκούπα και κάνεις ότι κοιμάσαι.
Αυτή η θεωρία λέγεται «Μοντέλο Προσωπικότητας».
Ισχυρίζεται ότι η αναβλητικότητά σου είναι κομμάτι του χαρακτήρα σου. Ένα έμφυτο χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς σου.
Ουσιαστικά, σου κολλάνε μια ταμπέλα και τελειώσαμε.
Κι εδώ είναι το πρόβλημα: το να λες «είμαι τεμπέλης» δεν εξηγεί τίποτα. Δεν βοηθάει. Σε κάνει να νιώθεις ακόμα χειρότερα. Σε φάση «όχι μόνο δεν μπορώ να αλλάξω, αλλά είμαι και πιστοποιημένος μαλάκας από γεννησιμιού».
Σου περνάει την ιδέα ότι αυτό που σου συμβαίνει είναι μόνιμο. Ότι γεννήθηκες έτσι και δεν αλλάζει.
Μάντεψε. Αυτό δεν είναι επιστήμη. Αυτό είναι παραμύθι. Και μάλιστα απ’ τα κακά. Που δεν έχει ούτε δράκο ούτε happy end. Μόνο αναβλητικότητα, πατατάκια και τσόντες.
Είναι κλασικό παράδειγμα νοητικής μαλακίας: σου πετάει μια λέξη στο κεφάλι και σε αφήνει να σαπίσεις μέσα της. Με soundtrack το «Κι Αύριο Μέρα Είναι» του Σάκη Τεμπελάκη.
Πάμε στη δεύτερη θεωρία.
Θεωρία #2
Αυτή λέει ότι βαθιά μέσα σου… γουστάρεις να υποφέρεις. Ότι παίρνεις κάποια αρρωστημένη ευχαρίστηση από το να μην κάνεις τίποτα.
Σαν να λες «μου αρέσει να με πατάει το τρένο, γιατί έχει ωραίο ήχο η μηχανή όταν περνάει».
Πολλοί θεραπευτές, μάλιστα, την υποστηρίζουν με πάθος. Και μόνο που το γράφω ντρέπομαι, αλλά είναι τόσο διαδεδομένο που δεν μπορώ να το προσπεράσω.
Αν υποψιάζεσαι ότι εσύ ή κάποιος που ξέρεις «θέλει να νιώθει χάλια», σκέψου λίγο το εξής:
Η κατάθλιψη είναι η πιο βασανιστική μορφή ανθρώπινου πόνου. Δεν είναι αναγκαίο κακό. Δεν είναι ρομαντικό χάος. Είναι κόλαση.
Κόλαση τύπου «σαρδέλα σε λεωφορείο χωρίς κλιματισμό τον Αύγουστο», γεμάτο με πακιστανούς και γέρους που δεν ξέρουν τι θα πει αποσμητικό.
Τι ακριβώς βρίσκεις ωραίο σ’ αυτό;
Πες μου. Τι το απολαυστικό έχει το να νιώθεις κενός, άχρηστος και νεκρός μέσα του;
Προσωπικά δεν έχω γνωρίσει ούτε έναν άνθρωπο που να «απολαμβάνει» τη δυστυχία του.
Κι αν δεν πείθεσαι…
Αν λες μέσα σου «ναι αλλά εγώ ίσως και να γουστάρω λίγο τον πόνο», τότε κάνε το εξής απλό τεστ.
Πάρε έναν συνδετήρα. Ξετύλιξέ τον.
Βάλε τη μύτη του κάτω από το νύχι σου. Και πίεσε.
Πίεσε λίγο ακόμα.
Και λίγο ακόμα.
Νιώθεις το κάψιμο; Το τράνταγμα; Το «θέλω να κόψω το χέρι μου»;
Ωραία.
Τώρα ρώτα τον εαυτό σου: Μου αρέσει αυτό; Το απολαμβάνω;
Η απάντηση είναι «όχι». Πάντα ήταν «όχι» Και πάντα θα είναι «όχι».
Εκτός αν είσαι ο Τζόκερ… που ακόμα κι αυτός θα έλεγε «φιλαράκι, χαλάρωσε λίγο, πήγαινε καμιά βόλτα να ξελαμπικάρεις λίγο».
Πάμε και στην τρίτη θεωρία.
Θεωρία #3
Εδώ σου λένε ότι είσαι «παθητικά επιθετικός». Ότι όλο αυτό είναι καταπιεσμένος θυμός. Λες και η αναβλητικότητα είναι το κόλπο σου για να εκδικηθείς τους άλλους.
Η ιδέα είναι ότι δεν κάνεις τίποτα επειδή μέσα σου είσαι τσαντισμένος. Και έτσι εκφράζεις τον θυμό σου. Ότι η απραξία σου ενοχλεί τους γύρω σου –κι εσύ το κάνεις επίτηδες.
Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που νιώθουν χάλια ή χρονοτριβούν… δεν νιώθουν καν θυμωμένοι.
Ναι, η αγανάκτηση μπορεί να παίζει έναν ρόλο. Δεν είναι άσχετη. Αλλά δεν είναι η καρδιά του προβλήματος.
Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι δεν θέλουν να στεναχωρήσουν κανέναν.
Δεν το κάνουν επίτηδες. Δεν λένε «θα τους δείξω εγώ».
Συνήθως νιώθουν ένοχοι, όχι επιθετικοί.
Οπότε, όταν κάποιος τους λέει ότι το κάνουν επίτηδες για να εκνευρίσουν τους άλλους, αυτό τους ρίχνει ακόμα περισσότερο.
Τους κάνει να νιώθουν πιο μόνοι, πιο ακατανόητοι, πιο σκουπίδια. Και δεν μιλάω για ανακυκλώσιμα καθαρά σκουπιδάκια. Μιλάω για τα πιο βρωμερά, γλιτσερά και αηδιαστικά σκουπίδια.
Και αυτό δεν είναι εξήγηση. Είναι προσβολή. Και δεν βοηθάει.
Το μόνο που κάνει είναι να επιβεβαιώνει μέσα τους ότι είναι λάθος και χαλασμένοι. Κι αυτό είναι το μόνο πράγμα που δεν χρειάζονται εκείνη την ώρα.
Θεωρία #4
Η τέταρτη θεωρία λέει ότι κάτι πρέπει να κερδίζεις από το να αναβάλλεις. Αλλιώς, δεν θα το έκανες.
Αυτό στηρίζεται στη σύγχρονη ψυχολογία της συμπεριφοράς –ότι δηλαδή οι πράξεις σου και η διάθεσή σου επηρεάζονται από ανταμοιβές και τιμωρίες γύρω σου.
Άρα, αν είσαι μέσα στη μαυρίλα και δεν κάνεις τίποτα, πάει να πει ότι κάπου, με κάποιον τρόπο, αυτό σου δίνει κάτι. Κάτι σαν «ανταμοιβή».
Η αλήθεια είναι πως μερικοί, όταν είναι χάλια, έχουν γύρω τους ανθρώπους που τους δείχνουν φροντίδα και ενδιαφέρον.
Αυτό υπάρχει. Συμβαίνει.
Αλλά υπάρχει κι άλλο κάτι που συμβαίνει πιο συχνά: δεν μπορείς να δεχτείς αυτή τη φροντίδα.
Όταν έχεις κατάθλιψη και κάποιος σου λέει «σε συμπαθώ», το πιο πιθανό είναι να σκεφτείς «αν ήξερε πόσο σκατά είμαι, δεν θα το έλεγε».
Δεν μπορείς να δεχτείς το καλό. Το απορρίπτεις.
Οπότε… ποια ακριβώς είναι η ανταμοιβή;
Η κατάθλιψη και η ακινησία δεν έχουν πραγματική ανταμοιβή. Είναι βάρος.
Άλλη μια θεωρία, λοιπόν, που πέφτει στο χώμα μαζί με τις προηγούμενες.
Τώρα, η ερώτηση είναι άλλη: πώς βρίσκεις την πραγματική αιτία πίσω από την έλλειψη κινήτρου;
Η επιστημονική μελέτη της κατάθλιψης μάς επιτρέπει να παρατηρούμε φοβερές μεταμορφώσεις.
Ο ίδιος άνθρωπος που χθες πετούσε από ενέργεια και έμπνευση, μπορεί σήμερα να λιώνει στο κρεβάτι σαν χαλασμένη μπαταρία.
Αν κοιτάξεις αυτές τις εναλλαγές διάθεσης, μπορείς να βρεις στοιχεία που σου λένε τι συμβαίνει με το κίνητρο.
Κάνε την εξής ερώτηση στον εαυτό σου: «Όταν σκέφτομαι αυτό που έχω να κάνω και δεν το κάνω, ποιες σκέψεις μού έρχονται στο μυαλό;»
Γράψ’ τες σε ένα χαρτί. Μία-μία. Ή σε post-it. Ή στον τοίχο με μαρκαδόρο.
Αυτές οι σκέψεις είναι το κλειδί. Εκεί μέσα κρύβονται νοοτροπίες, παρανοήσεις και λάθος πεποιθήσεις.
Θα δεις ότι τα συναισθήματα που σε κρατάνε πίσω –όπως η απάθεια, το άγχος ή το αίσθημα ότι όλα είναι βουνό– δεν είναι μαγικά.
Είναι αποτέλεσμα παραμορφωμένης σκέψης. Σκέψη τύπου «αν ξεκινήσω τώρα, θα διαλυθεί το σύμπαν, καλύτερα να μείνω ασφαλής κάτω από το πάπλωμα».
Και όπως χτίζονται αυτά τα συναισθήματα, έτσι γκρεμίζονται κιόλας.
Ο Κύκλος της Νωθρότητας – Και Πώς να του Γαμήσεις το Σπιτάκι
Όταν νιώθεις χάλια, αρχίζεις να μπαίνεις σε έναν φαύλο κύκλο. Τον Κύκλο της Νωθρότητας.
Σκέφτεσαι κάτι του στυλ: «Δεν υπάρχει λόγος να κάνω τίποτα. Είμαι γεννημένος αποτυχημένος, οπότε θα αποτύχω έτσι κι αλλιώς.»
Αυτή η σκέψη, όσο σκατά κι αν είναι, μοιάζει αληθινή όταν έχεις κατάθλιψη. Σε παραλύει. Σε κάνει να νιώθεις λίγος, πνιγμένος, άχρηστος, αβοήθητος.
Και αυτά τα συναισθήματα, με τη σειρά τους, τα παίρνεις σαν απόδειξη ότι η σκέψη σου είναι σωστή.
Και κάπου εκεί, αλλάζεις τρόπο ζωής. Πιστεύεις ότι αφού θα τα σκατώσεις σε ό,τι κι αν προσπαθήσεις, καλύτερα να μη δοκιμάσεις τίποτα.
Μένεις στο κρεβάτι. Ξαπλωμένος. Παθητικός. Χωρίς να κάνεις τίποτα.
Κοιτάς το ταβάνι και εύχεσαι να σε πάρει ο ύπνος… ή να πέσει το ταβάνι να σε πάρει εκείνο. Ό,τι γίνει πρώτο. Όχι επειδή νυστάζεις, αλλά μπας και ξεφύγεις από τη μιζέρια.
Ξέρεις ότι η ζωή σου καταρρέει. Την βλέπεις να χάνεται. Κι εσύ εκεί, ακίνητος.
Το τηλέφωνο χτυπάει κι εσύ δεν το σηκώνεις. Μπορεί να είναι η ΔΕΗ. Ή η ζωή που σε παίρνει πίσω και εσύ το παίζεις «δεν είμαι διαθέσιμος». Φοβάσαι μην ακούσεις κι άλλη κακή είδηση.
Η ζωή γίνεται μια κινούμενη άμμος γεμάτη βαρεμάρα, αγωνία και μιζέρια.
Κι αυτός ο κύκλος δεν σταματάει μόνος του. Μπορεί να κρατήσει μήνες, χρόνια, ή μια ολόκληρη ζωή.
Εκτός αν μάθεις πώς να τον διαλύεις.
Οι σκέψεις σου σε κάνουν να νιώθεις σκατά. Τα συναισθήματα αυτά, με τη σειρά τους, σε πείθουν ότι οι σκέψεις σου είναι σωστές.
Έτσι, οι σκέψεις και οι πράξεις ενισχύουν η μία την άλλη. Κυκλικά. Χωρίς τέλος.
Και όσο δεν κάνεις τίποτα, τόσο χειροτερεύει η κατάσταση.
Όλα αυτά δείχνουν ένα πράγμα: οι σκέψεις σου, τα συναισθήματά σου και οι πράξεις σου είναι άρρηκτα συνδεδεμένα.
Ό,τι κάνεις και ό,τι νιώθεις ξεκινάει απ’ το πώς σκέφτεσαι.
Αλλά και το αντίστροφο. Αυτά που νιώθεις και κάνεις, επηρεάζουν το πώς βλέπεις τα πράγματα.
Άρα, αν αλλάξεις τον τρόπο που συμπεριφέρεσαι, αλλάζεις και τη σκέψη σου.
Και τότε μπορείς να αρχίσεις να αισθάνεσαι λίγο καλύτερα με τον εαυτό σου. Γιατί δείχνεις στην πράξη ότι οι παλιές σου σκέψεις ήταν απλά νοητικές μαλακίες.
Όσο περισσότερο το κάνεις αυτό, τόσο περισσότερο βελτιώνεται και ο τρόπος που σκέφτεσαι.
Και τότε αλλάζει και η διάθεσή σου.
Και τότε βγαίνεις απ’ τον Κύκλο της Νωθρότητας. Και σιγά-σιγά ξαναγίνεσαι άνθρωπος. Όχι φυτό σε γλάστρα απ’ το IKEA.
Και μπαίνεις σε κάτι άλλο.
Σε έναν κύκλο παραγωγικότητας.
Έναν κύκλο ζωής.
Αυτά για σήμερα.
Τα λέμε στο επόμενο,
Γιώργος, ο πιο κοντός εισηγητής των GentlemenOnly
ΥΓ. Το ξέρω ότι το σημερινό newsletter ήταν τεράστιο, αλλά είσαι μάγκας αν έφτασες μέχρι εδώ. Δες αυτό το meme για να γελάσεις και να συνεχίσεις την μέρα σου χαρούμενος.
