Αυτοβελτίωση και αυτογνωσία – δύο λέξεις, χίλιες έννοιες.
Την επόμενη φορά που θα συναντήσεις κάποιον γονέα ενός μικρού παιδιού θα ήθελα να κάνεις το εξής: ρώτησέ τους οτιδήποτε έχει να κάνει με την έμφυτη περιέργεια των μικρών τους. Η διαπίστωση δεν θα είναι τίποτα άλλο από προφανής. Θέλουν να μάθουν κυριολεκτικά τα πάντα για τον κόσμο γύρω τους, από πού ήρθαν και πού πρόκειται να πάνε.
Τόλμησε να απαντήσεις σε μία απορία τους και αυτά θα αρχίσουν να σκαλίζουν όλο και πιο βαθιά μέχρι να σε εξαντλήσουν και να μην αντέχεις άλλο. Απαιτείται τεράστια υπομονή, γιατί τίποτα δεν φαίνεται να σβήνει τη δίψα ενός παιδιού για γνώση, εκτός από… περισσότερη γνώση.
Καθώς μεγαλώνουμε όμως, φαίνεται να χάνουμε αυτή την αίσθηση ως εκ θαύματος. Ο Ελβετός ψυχολόγος και ιδρυτής του Κονστρουκτιβισμού, Ζαν Πιαζέ, όπως πολύ εύστοχα είχε παρατηρήσει, τα παιδιά εξαιτίας της κοινωνικής αλληλεπίδρασης μετακινούνται από την θέση του εγωκεντρισμού στον κοινωνιοκεντρισμό. Αρχίζουν δηλαδή να μην εμπιστεύονται τόσο το ένστικτό τους και να ψάχνουν για πιο κοινωνικά αποδεκτές απαντήσεις.
Κολλάμε, λοιπόν, όσο μεγαλώνουμε στους τρόπους μας. Λέμε στους εαυτούς μας ότι η άγνοια είναι ευτυχία. Και το πεδίο της περιέργειάς μας συχνά περιορίζεται σε αυτό που ήδη γνωρίζουμε και με το οποίο είμαστε άνετοι, με λίγα λόγια δεν ξεπερνάμε αυτό που ονομάζουμε ζώνη άνεσης (comfort zone).
Τώρα, εδώ δεν πρέπει να προφτάσουμε να βγάλουμε το βιαστικό συμπέρασμα ότι αυτό οφείλεται στο ότι μας έχει κάνει η σύγχρονη κοινωνία κυνικούς ή ότι απλά μεγαλώνουμε. Η πραγματική αιτία έγκειται στο αρχέγονο συναίσθημα του φόβου.
-H.P. Lovecraft fabbyquotes
Όσο μεγαλώνουμε, εξαιτίας της «σκληρής πραγματικότητας» που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και της γνώσης που αποκομίζουμε από τις εμπειρίες μας, είμαστε πιο επιφυλακτικοί. Φοβόμαστε να «σκάψουμε» πιο βαθιά μέσα μας, πόσο μάλλον όταν μιλάμε για αυτοανάλυση. Αυτό όμως είναι και το μεγάλο πρόβλημα, γιατί εμποδίζει την ανάπτυξη και την εξέλιξη μας, και συνεπώς την αυτοβελτίωσή μας.
Γιατί όμως αποφεύγουμε την αυτοανάλυσή;
Η απάντηση είναι πιο απλή από όσο νομίζουμε. Οι περισσότεροι από εμάς φοβούνται ένα και μόνο πράγμα. Την αλήθεια.
Λέμε μέσα μας ότι μπορεί να κάνουμε λάθος, ότι θα μπορούσαμε και καλύτερα ή ακόμα και ότι οι πεποιθήσεις μας, στις οποίες έχουμε προσκολληθεί και με τις οποίες ταυτιζόμαστε, μπορεί να είναι εντελώς λανθασμένες.
Έχουμε διαμορφώσει και δεσμευτεί σε ένα σύστημα πεποίθησης και πορευόμαστε με αυτό σε όλη μας την ζωή. Φαντάσου, όμως, τώρα πόσο τρομακτικό θα ήταν να διαπιστώσουμε ότι κάτι το οποίο πιστεύαμε για ολάκερη την ζωή μας ξαφνικά καταρρίπτεται και πρέπει τώρα απογυμνωμένοι να έρθουμε αντιμέτωποι με τα αληθινά μας κίνητρα, τους περιορισμούς και τις ανασφάλειές μας.
Ξέρεις τι κάνουμε η συντριπτική πλειοψηφία όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με την όποια αλήθεια;
Πείθουμε τον εαυτό μας ότι η δική μας άποψη είναι η σωστή και πολεμάμε πεισματικά τα αντιφατικά στοιχεία που επιχειρούν να την αντικρούσουν. «Ο δικός μου τρόπος είναι ο σωστός» φαίνεται να λέει μία φωνή μέσα μας γιατί πολύ απλά αυτό μας βολεύει.
Δικαιολογούμε την αδράνεια θέτοντας αυθαίρετα όρια στον εαυτό μας.
Πιστεύουμε ότι αν παραδεχτούμε ότι δεν έχουμε δίκιο θα ταπεινωθούμε, οπότε και αποφεύγουμε την αυτοανάλυση.
Εξάλλου είναι ευκολότερο έτσι, σωστά; Ξέρεις κάτι όμως; Αποφεύγοντας την αλήθεια δεν πρόκειται ποτέ να ξεπεράσουμε την ζώνη άνεσής μας. Αν πραγματικά σε νοιάζει η αυτοβελτίωση, και είμαι σίγουρος ότι για να βρίσκεσε εδώ σε ενδιαφέρει, πρέπει να καταλάβεεις ότι η ειλικρινής αυτοανάλυση είναι ο μόνος τρόπος για να αξιοποιήσεις τις μεγαλύτερες δυνατότητές σου και ο μόνος δρόμος προς την αυτοβελτίωση και στο να γίνουμε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας.
Ποτέ δεν θα είμαστε τέλειοι σε όλα και πάντα θα έχουμε περιθώρια για περαιτέρω βελτίωση. Αυτή είναι η ομορφιά της ζωής και του να είσαι άνθρωπος. Μπορούμε να προσαρμοζόμαστε.
Είναι επιτακτική ανάγκη η αυτοανάλυση και η κατανόηση του εαυτού μας για να επιτευχθεί η αυτοβελτίωση και η προσωπική ευτυχία μας. Μην φοβάσαι τίποτα. Δεν αποτελεί ένδειξη αδυναμίας ούτε υποδηλώνει χαμηλή αυτοεκτίμηση. Τουναντίον μάλιστα, είναι πηγή τεράστιας δύναμης.
Η Δύναμη της Ενδοσκόπησης – ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ
Η άγνοια μόνο ευτυχία δεν είναι. Πάντα κρατάω ανοιχτό μυαλό για την διαφορετική οπτική γωνία και αμφισβητώ συνεχώς τις πεποιθήσεις μου και τη στάση μου απέναντι στα γεγονότα.
Όμως αυτό ΔΕΝ σημαίνει ότι τα παίρνω όλα τοις μετρητοίς. Είμαι σκεπτικιστής μεν, αλλά ένας σκεπτικιστής που αναζητά την αλήθεια σε συνδυασμό με τη δική μου λογική και επιχειρηματολογία.
Οι θετικές συνέπειες που προκύπτουν ψάχνοντας τρόπους αυτοβελτίωσης είναι οι εξής:
- Κάνεις καλύτερες επιλογές και παίρνεις πιο σωστές αποφάσεις. Όσο πιο πολλά γνωρίζεις για τον εαυτό σου τόσο περισσότερο θα καταλήγεις σε σωστά συμπεράσματα και συνάμα θα αντιμετωπίζεις και τα προβλήματα που θα προκύπτουν πιο αποτελεσματικά.
- Δημιουργείς πραγματική αυτοεκτίμηση. Κατανοώντας ποιος πραγματικά είσαι, μπορείς να εξασκηθείς στο να δείχνεις τον ειλικρινή εαυτό σου στον κόσμο. Τότε έρχεσαι σε περισσότερη επαφή με τον εαυτό σου και μπορείς να αρχίσεις να επιδιώκεις εμπειρίες και σχέσεις που σε κάνουν πραγματικά ευτυχισμένο.
- Δεν αντιμετωπίζεις πλέον τα περιθώρια βελτίωσης σαν κάτι το αρνητικό. Όταν ακολουθείς μια επιστημονική προσέγγιση στην αυτοανάλυση, καλλιεργείται μια νοοτροπία βασισμένη στη λύση. Αρχίζεις να αμφισβητείς τον τρόπο σκέψης σου, να δοκιμάζεις νέες θεωρίες και να απολαμβάνεις τη διαδικασία της προσωπικής ανάπτυξης. Δεν παίρνεις τα πάντα προσωπικά πλέον.
- Γίνεσαι ικανός στο να διαχειρίζεσε τις όποιες καταστάσεις προκύπτουν. Με τις σωστές και κατάλληλες γνώσεις, είσαι προετοιμασμένος για οτιδήποτε έρθει στο δρόμο σου. Μπορείς να τα βρεις με οποιονδήποτε, να συνεισφέρεις σε οποιαδήποτε συζήτηση και να έχεις τη διορατικότητα να σκεφτείς δημιουργικές λύσεις. Αυτό όσοι τους ενφιαφέρει το κομμάτι της ηγεσίας δεν θα πρέπει να το παραβλέψουν.
Θα μου πεις ότι ήδη κάνεις την αυτοανάλυσή σου αλλά δεν οδηγεί πουθενά. Μπορεί μάλιστα να γίνεται και χειρότερη η κατάσταση. Η ερώτηση που θα πρέπει να κάνεις στον εαυτό σου είναι το ΤΙ κάνεις με αυτές τις σκέψεις;
Η αυτοανάλυση χωρίς την απαραίτητη δράση είναι απλά βαυκαλισμός και συνάμα συνδυαζόμενη με συνεχή αυτοκριτική μπορεί να αποβεί και μοιραία.
Είναι μείζονος σημασίας να δοκιμάσεις τις σκέψεις σου έξω στον πραγματικό κόσμο. Να δεις τι λειτουργεί και τι όχι και αναλόγως να προσαρμοστείς. Έτσι ωριμάζει κάποιος μόνο.
8 Ερωτήσεις για Σωστή Αυτοανάλυση
Παρακάτω ακολουθούν οκτώ ερωτήσεις τις οποίες μπορείς να εφαρμόσεις στην ζωή σου καθημερινά. Κάθε άνθρωπος που έχει μία άλφα θέση στην κοινωνία και γενικότερα έχει πετύχει στους τομείς που τον ενδιαφέρουν, φιλτράρει τις καταστάσεις που προκύπτουν με αυτές τις ερωτήσεις:
- Είναι όντως σωστό ή λάθος αυτό που σκέφτομαι;
Όταν πιάνω τον εαυτό μου να βγάζει ένα αυθαίρετο συμπέρασμα «στα γρήγορα» και χωρίς περεταίρω έρευνα, πάντα κάνω αυτήν την ερώτηση στον εαυτό μου. - Υπάρχουν πηγές οι οποίες να μπορούν να υποστηρίξουν ή να διαψεύσουν τις πεποιθήσεις μου;
Μεγαλώνοντας βολευόμαστε όλο και περισσότερο στις παλιές μας πεποιθήσεις. Βασιζόμαστε στις παλιές εμπειρίες και στην γνώση που αποκομίσαμε όταν ήμασταν νεότεροι, αγνοώντας επιδεικτικά οποιαδήποτε καινούργια πληροφορία που θα μπορούσε να μας ωφελήσει. - Υπάρχει κάτι διαφορετικό που θα μπορούσα να δοκιμάσω και να μου κάνει την ζωή πιο εύκολη, προκειμένου να πετύχω τους στόχους μου;
Μία πολύ ωραία ερώτηση αυτοανάλυσης, για να βρίσκεις νέες εναλλακτικές μεθόδους επίλυσης. Συνέχισε απλά να ρωτάς τον εαυτό σου και ΠΑΝΤΑ θα βρίσκεις νέες ιδέες. - Προσπαθώ όντως να δουλέψω προς την κατεύθυνση μιας λύσης ή απλώς προσπαθώ να αποφύγω να κάνω λάθος;
Το ομολογώ. Είχα πέσει ουκ ολίγες φορές σε αυτήν την παγίδα. Όλοι μας έχουμε κατά καιρούς μπει σε μια έντονη συζήτηση και, «πάνω στην ένταση της στιγμής,» ξεχνάμε ακόμα και για το τι λογομαχήσαμε. Τα συναισθήματά μας πληγώνονται και απλά αρχίζουμε να προσπαθούμε επιβάλλουμε την δική μας άποψη. Κοιτάμε να επικρατήσει το δικό μας δίκιο αντί να προσέξουμε να βελτιώσουμε πραγματικά την κατάσταση. - Πώς μπορώ να είμαι σίγουρος ότι αυτό θα συμβεί; Το έχω δοκιμάσει για τον εαυτό μου και του έχω δώσει μια ειλικρινή ευκαιρία;
Συνεχώς βλέπω άντρες που αγχώνονται να πάνε να μιλήσουν σε άγνωστες γυναίκες σε μπαρ, καφετέριες κλπ. Υποστηρίζουν ότι οι γυναίκες το απεχθάνονται αυτό και ξέρετε κάτι; Έχει μία βάση. Ποια γυναίκα θα πάει έτσι αόριστα με τον πρώτο τυχόντα που θα συναντήσει στον δρόμο να της μιλήσει;
Όμως αυτή η ερώτηση έχει αλλάξει τις ζωές πολλών «παραπονιάρηδων» αντρών που επιλέγουν την αδράνεια. Η ερώτηση καθεαυτή όμως θα σε κάνει να οδηγηθείς στο συμπέρασμα ότι πιθανότατα δεν έχεις καταβάλλει την προσπάθεια που απαιτείται στην προσέγγιση γυναικών. - Γιατί είμαι τόσο ανασφαλής;
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα εδώ είναι οι «όχι και τόσο ψηλοί» άντρες. Η ανασφάλεια που προκύπτει κάνοντας αυτήν την ερώτηση όμως οφείλεται στην ψευδή πεποίθηση που μας έχει εχει εμφυτησει η κοινωνία ότι όλες οι γυναίκες θέλουν ψηλούς άντρες.
Κατανοώντας αυτό όμως μπορεί να ξεκινήσει η διαδικασία της αμφισβητήσής αυτής της πεποίθησης. Απλά πιέσε λίγο παραπάνω τον εαυτό σου να κοινωνικοποιηθεί και να γνωρίσει κόσμο. Βγάλτον από την ζώνη άνεσής του και εξέθεσέ τον στον «κίνδυνο» της παρουσίας μίας ή περισσοτέρων ελκυστικών και ψηλότερων γυναίκας. - Πως μπορώ να αλλάξω οπτική γωνία μου;
Οι περισσότεροι άνθρωποι ξεκινούν μία συζήτηση απλά και μόνο για να μιλήσουν, όχι για να ακούσουν ή να μάθουν. Αποφεύγουν τη συζήτηση και τη σύγκρουση. Δεν θέλουν ανατροφοδότηση ή κριτική. Κουνάνε απλώς το κεφάλι τους όταν κάποιος έχει διαφορετική άποψη ή προσπαθούν να επιβάλουν τις απόψεις τους στους άλλους ανθρώπους. Τι κάνουμε σε τέτοιες περιπτώσεις;
Όταν λοιπον πιάνω τον εαυτό μου σε μια τέτοια κατάσταση, τον παρακινώ να δείξει γνήσιο ενδιαφέρον για το τι και πως σκέφτεται ο άλλος. Αυτό συχνά θα μου αποκομίσει νέες γνώσεις και θα μου διευρύνει τους ορίζοντές και την αντίληψή μου για θέματα που ούτε καν είχε σκεφτεί.
Θα ήθελα να μου φέρονται όπως τους φέρομαι εγώ; Θα άφηνα να με κακομεταχειρίζονται;
Είναι πάρα πολλές οι περιπτώσεις ανθρώπων που παραμένουν σε μία τοξική σχέση δικαιολογώντας μάλιστα αυτή τους την κίνηση. Όταν όμως έρχεσαι αντιμέτωπος με τέτοιες καταστάσεις, σου προτείνω το εξής: Κάνε την υπόθεση ότι είσαι κάποιος τρίτος και αρχίζεις να σκέφτεσαι πώς θα μιλούσες σε ένα αγαπημένο σου πρόσωπο που βρίσκεται στην ίδια κατάσταση.
Αμφισβήτησε τους πάντες και τα πάντα. Θέσε σε δοκιμή κάθε σκέψη που σε απασχολεί και γνώρισε καλύτερα τον εαυτό σου – το ποιος πραγματικά είσαι. Αυτός είναι και ο τρόπος με τον οποίο θα ξεκλειδώσεις τις πραγματικές σου δυνατότητες.
